άνεμος

άνεμος
ο (AM ἄνεμος)
1. ρεύμα αέρα που προκαλείται απο φυσικά αίτια, βίαιη μετακίνηση του αέρα προς μια κατεύθυνση
2. μτφ. άσκοπη ασχολία, ματαιοπονία, ματαιότητα
μσν.- νεοελλ.
(κατ’ ευφημισμό) διάβολος, δαίμονας
νεοελλ.
φρ. «πάει κατ’ ανέμου» ή «πάει τ’ ανέμου» — καταστρέφεται ή καταστράφηκε
μσν.
το πνεύμα του Θεού, ο Θεός
αρχ.-μσν.
αέρια των εντέρων.
[ΕΤΥΜΟΛ. Η λ. άνεμος ανάγεται στην ΙΕ ρίζα *an∂- «φυσώ, πνέω». Από την ίδια ρίζα προήλθαν όχι μόνο τα αρχ. ινδ. anilas «πνοή, άνεμος, αέρας», αρχ. ιρλδ. anal «πνοή» κ.ά., αλλά και τα λατ. anima «πνοή, άνεμος, αέρας» και animus «ψυχή, πνεύμα» (και οι δύο σημασίες συνενώνονται στο αρχ. ελλην. πνεύμα) και animal «το έχον ψυχή, ζωή, το ζώο». Από τις λατινικές αυτές λέξεις προήλθαν σημαντικές λέξεις του λατινογενούς (ρωμανικού) ευρωπαϊκού λεξιλογίου, όπως λ.χ. η λ. ame «ψυχή» μέσω του αρχ. γαλλ. alme / arme) τής Γαλλικής, η λ. alma «ψυχή» τής Ισπανικής και anima «ψυχή» τής Ιταλικής, το ισπανικό καί ιταλικό animo «πνεύμα» καί το ευρύτερης χρήσης animal «ζώο» (ιταλ., γαλλ., ισπ., αγγλ., κ.ά.). Αντιθέτως το ελλ. άνεμος χρησιμοποιήθηκε κατ’ αποκλειστικότητα στη διεθνή επιστημονική ορολογία ως α΄ συνθετικό πολλών επιστημονικών όρων
πρβλ. λ.χ. αγγλ. anemogram (ανεμόγραμμα), anemograph (ανεμογράφος), anemometer (ανεμόμετρο), anemoscope (ανεμοσκόπιο) αλλά καί anemochorous, anemophilous, anemotaxis, anemotropism κ.ά. Σημειώνεται ακόμη πως λέξεις που δήλωναν «τον άνεμο» τόσο στην Ελληνική όσο και σε άλλες (ινδο)ευρωπαϊκές γλώσσες προήλθαν από τη συνώνυμη ΙΕ ρίζα* wē-«πνέω, φυσώ» (πρβλ. ελλην., άελλα άημι, αήτες, αήτης, αύρα, κ.ά, λατ. ventus «άνεμος», γαλλ. vent, αγγλ. wind και weather «καιρός», γερμ. Wind και Wetter «καιρός» κ.λπ. βλ. λ. άημι). Τέλος, μεγάλη παραγωγική δύναμη εμφανίζει στην Ελληνική (αρχαία και νέα) η λ. άνεμος ως α΄ συνθετικό ανεμ(ο)-και ως β΄ συνθετικό -ανεμος (και αρχ. -ήνεμος)].Παράγωγα και σύνθετα της λέξης άνεμος:
ΠΑΡ. αρχ. ανεμία, ανεμόεις, ανεμούμαι, ανεμώλιος, Ανεμώτις
αρχ.-μσν.
ανεμώδης
μσν.
ανέμωοις
μσν.- νεοελλ.
ανέμη, ανεμίζω, ανεμικός.
ΣΥΝΘ. (Α΄ ΣΥΝΘ.) ανεμόδαρτος, ανεμοστρόβιλος
αρχ.
ανεμοκοίτης, ανεμοσκεπής, ανεμόστροφος, ανεμοσφάραγος, ανεμοτρεφής, ανεμοφόρητος ανεμώκης
μσν.
ανεμοδούριον, ανεμομαχώ, ανεμόπτερος, ανεμοφθόρητος
μσν.- νεοελλ.
ανεμοζάλη
νεοελλ.
ανεμόβραχος, ανεμόβροντο, ανεμόβροχο, ανεμογάμης, ανεμογγάστρι(-ά), ανεμοδαρμένος, ανεμοδέρνω, ανεμοκαίω, ανεμοκίνητος, ανεμοκουνώ, ανεμοκυκλογύριστος, ανεμοκυκλοπόδης, ανεμομάζωμα, ανεμόμυλος, ανεμόπληκτος, ανεμοπόδαρος, ανεμοπύρι, ανεμοπύρωμα, ανεμοράχη, ανεμοριπή, ανεμορούφουλας, ανεμόσαρκος, ανεμόσκαλα, ανεμοσκορπίζω, ανεμοσουρίζω, ανεμόσυκο, ανεμοσυρμή, ανεμοταραχή, ανεμότρατα, ανεμοχάφτω, ανεμόχιονο, ανεμόχολο, ανεμαλώνι, ανεμαντλία, ανεμάρπαστος, ανεμοβλογιά, ανεμογνωμόνιο, ανεμόγραμμα, ανεμογραφία, ανεμογράφος, ανεμοδείκτης, ανεμολογία, ανεμολόγος, ανεμομετρία.(Β ΣΥΝΘ.) -ΑΝΕΜΟΣ: αλεξάνεμος, επάνεμος, Ευάνεμος, Ευδάνεμος, ισάνεμος, κωλυσάνεμος, λαθάνεμος, παυσάνεμος.-ΗΝΕΜΟΣ: αλεξήνεμος, απήνεμος, διήνεμος, δυσήνεμος, ευήνεμος, κατήνεμος, ποδήνεμος, προήνεμος, προσήνεμος, πυρήνεμος, συνήνεμος, υπερήνεμος, υπήνεμος, φιλήνεμος].

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Поможем сделать НИР

Look at other dictionaries:

  • ἄνεμος — wind masc nom sg …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • άνεμος — ο 1. ρεύμα αέρα που δημιουργείται από διάφορες ατμοσφαιρικές μεταβολές: Σ όλο το ταξίδι μας είχαμε τον άνεμο αντίθετο. 2. άσκοπη ασχολία, χωρίς αποτέλεσμα: Κάνει δουλειές τ ανέμου. 3. αντί της λέξης «διάβολος»: Άσ τον να πάει στον άνεμο …   Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)

  • ηλεκτρικός άνεμος — Φαινόμενο που εκδηλώνεται όταν ένας αγωγός –που καταλήγει σε ακίδα– είναι φορτισμένος με ηλεκτρισμό, ως συνέπεια της πυκνότητας του φορτίου που είναι αντιστρόφως ανάλογη της ακτίνας καμπυλότητας του αγωγού. Στην άκρη του αγωγού η πυκνότητα του… …   Dictionary of Greek

  • Πόθεν ὁ ἄνεμος πνεῖ. — См. Куда ветер подует …   Большой толково-фразеологический словарь Михельсона (оригинальная орфография)

  • ηλιακός άνεμος — Ροή φορτισμένων σωματιδίων, κυρίως πρωτονίων και ηλεκτρονίων, που εκτοξεύονται από τον Ήλιο προς όλες τις κατευθύνσεις. Η εξωτερική ατμόσφαιρα του Ήλιου, το ηλιακό στέμμα, έχει θερμοκρασία περίπου 1,5⋅ 106°Κ και είναι φυσικό –σε τόσο υψηλές… …   Dictionary of Greek

  • σιμούν — Άνεμος που πνέει στις ερήμους, κυρίως στη Σαχάρα, την Αίγυπτο, την Αραβία και τη Μεσοποταμία. Πρόκειται για θερμό και ξηρό άνεμο, στο πέρασμα του οποίου δημιουργούνται συχνά αμμοστρόβιλοι. Οι ιθαγενείς της Αφρικής, προκειμένου να αντιμετωπίσουν… …   Dictionary of Greek

  • ἀνέμω — ἄνεμος wind masc nom/voc/acc dual ἄνεμος wind masc gen sg (doric aeolic) ἀ̱νέμω , ἀνεμόω imperf ind act 3rd sg (doric aeolic) ἀνεμόω pres imperat act 2nd sg (doric aeolic) ἀνεμόω imperf ind act 3rd sg (doric aeolic) …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ὥνεμος — ἄνεμος , ἄνεμος wind masc nom sg …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἀνέμοιν — ἄνεμος wind masc gen/dat dual …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

  • ἀνέμοιο — ἄνεμος wind masc gen sg (epic) …   Greek morphological index (Ελληνική μορφολογικούς δείκτες)

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”